سوبژکتیوته اخلاق: نیچه و لویناس

نیچه و لویناس از برجسته‌ترین فیلسوفان معاصر هستند که بر ضرورت گذر از سوبژکتیویسم عقلانی تأکید کرده‌اند. آن‌ها به دنبال تلاش برای اندیشة دوباره در باب معنای اخلاق در جهانی بودند که نه دین و نه فلسفه‌های اخلاقی دیگر نمی‌توانستند مراجع یقینی و محکمی را برای بحران انسان معاصر ایجاد کنند. لویناس و نیچه هر دو در تلاش برای معنای سوبژکتیویته بینش‌های مختلفی را ارائه کرده-اند. تلاش آن‌ها در یافتن معنای سوبژکتیویته با ضرورت واسازی معنای اخلاق نیز همراه بوده است. بر همین اساس با محور قرار دادن ابر انسان (نیچه) و دیگری (لویناس) به جستجوی بازارزشگذاری ارزش‌ها (نیچه) و مسئولیت اخلاقی نامتقارن (لویناس) پرداخته‌اند. در این راستا نگاه کاملاً متفاوتی با نگاه سنتی به اخلاق اتخاذ کرده‌اند. پرسش‌‌های راهبر ما در این مقاله عبارتند از: نیچه و لویناس چگونه بر پایة مختصات اندیشة خود، سوژه و اخلاق را واسازی کرده‌اند؟ اختلاف و اشتراک این دو فیلسوف در چیست؟ مدعای اصلی مقاله این است که اگرچه این دو در آغاز با نقطه نظرهای مشترکی شروع می‌کنند، اما روش‌، تفسیر و نتایجشان با هم متفاوت است. نیچه با رویکردی تبارشناسانه، اراده قدرت در سوژه فعال و تولد ابر انسان را به قصد پایان دادن به تاریخ بسط نیهیلیسم مطلوب و عملی شمرده، و لویناس با رویکردی پدیدارشناسانه با طرح مفهوم مسئولیت نامتقارن در سوژه منفعل، پایان تاریخ غفلت از دیگری و سوبژکتیویسم عقلانی را مطرح کرده است..